Скопје како метропола и главен простор на збиднувањата кои од светот се преселуваат на нашите улици, пропуштени низ локалните филтри и прилагодени на овдешното, неретко претставува инспирација за македонските филмаџии, особено во остварувањата во новиот милениум. На оваа констатација совршено и’ припаѓа и филмот на сценаристот и режисер Кристијан Ристевски, чие деби остварување претставува лична карта на градот кој постојано инспирира, иако (не)случувањата во истиот често пати знаат да ве доведат и до очај.
По светската премиера на фестивалот „Слемденс“ и македонската премиера на фестивалот „Браќа Манаки“, „Снежана на крајот умира“ од следниот месец ќе може да се види и на репертоарот на домашните кина. Приказната раскажана од перспективата на една мува воопшто не треба да ве натера да помислите дека сижето е shit, туку дека е едно од можните перспективи за раскажување на дејствието. Зашто, „во приказните се’ се дешава со причина“, како што напоменува таа. Експериментот оди дотаму што некаде на средина од филмот мувата Милица ја плеснува еден од протагонистите и таа веќе не е меѓу живите, но филмското дејствие дозволува да се оди напред и назад во времето, што Ристевски максимално го искористил како легитимна филмска постапка.
Практикувајќи го омнибусот за да раскаже три паралелни приказни, филмот не’ запознава со тројцата другари од маало (Ивица Димитријевиќ, Дениз Абдула, Сашко Коцев) кои, и покрај тоа што веќе е демоде, тие се’ уште ја држат отворена маалската видеотека како свратилиште за филмските фрикови. Поранешната музичарка (Верица Недеска) пак, познатата гинеколог анти-наталистка, се обидува да го натера синот (Тино Костадиновски) на починатата пријателка да ја надмине хероинската зависност. Нивните патишта се вкрстуваат со протагонистите во третата паралелна приказна, хикимори уметницата (Наташа Петровиќ) која ги облекува дрвјата во паркот за да не им биде студено, чија постапка ќе му падне в очи на радио водителот со Аспергер синдром (Давид Јанакиев). Да, градот е една целина во која судбините на жителите се испреплетени, и истите се поврзани со неизбежните причинско-последични односи.
И покрај сериозноста на темите, „Снежана на крајот умира“ претежно кокетира со жанрот „комедија“, претставувајќи ги и сериозните теми како прераната бременост низ една прифатлива призма. „Ти имаш деца? Во каков свет ќе ги оставиме?“ во една сцена прашува една протагонистка, а веќе во следната мувата Милица вели „но, што да се прави, тоа е, смртта воопшто не е гламурозна“. Ангажираниот однос кон македонската реалност авторот на филмот одлично го опишува во сцената во која прасето Енцо мора да го предупреди човештвото дека му претстои колапс. Сценаристот и режисер во тој момент ни посочува дека животот е вистинска фарса, бидејќи додека луѓето се навлечени на те-ве серии со сомнителен квалитет, нивните синови можеби умираат од зависност од дрога. Метафорички мудро!
Иако Ристевски се обидува дејствието да го прикаже како актуелно низ приказни кои се случуваат овде и сега, сепак, сензибилитетот на целиот филм како да се повикува на последната деценија од минатиот век, кога државата беше млада, а сограѓаните невини и наивни, во најмала рака. Деведесеттите навистина беа инспиративни во „оазата на мирот“ за цела една генерација која иако не можеше многу да патува надвор поради визниот режим, сепак го живееше животот со полна пареа останувајќи низ градските познати и непознати ќошиња до раните утрински саати. Тоа изискувало употреба на скопски сленг, кој во филмот го има во изобилие, но и реплицирање на одредени култни филмски наслови од тој период. Па така, ако приказната за маалските филозофи пред видеотеката ви асоцира на „Clerks“ на Кевин Смит, тогаш ве-це школката која зборува е директна алузија на „Trainspotting“ на Дени Бојл. Токму затоа, се’ ми се чини доколку овој филм бил снимен пред една ипол или две децении, веројатно неговата употребна вредност би била далеку поефикасна и, следствено на тоа, подобро би комуницирала со гледачите.
Затоа, крајниот впечаток е дека „Снежана на крајот умира“ е catchy филм и како таков првенствено е наменет за помладата генерација љубители на седмата уметност, кои слатко ќе се изнасмеат на „скриената камера на македонски начин“, ќе го препознаат скопскиот Шелдон во еден од ликовите, ќе ги чујат на едно место музиките на Леб и сол, Кирчо Арсовски и Васко Атанасоски, и ќе излезат од кино-салата со широка насмевка на лицето.
