Луѓето заминуваат од домот поради разни причини: економски, социјални, политички, еколошки… поради подобра животна средина, подобри услови за работа, подобра иднина за поколението… но, за жал, и поради војна. Воените мигранти одамна станаа наша реалност, и нивната интеграција во новите контексти е еден од најголемите предизвици на современието во кое живееме. Токму со оваа горлива тема во својот најнов филм се зафатил и генијалниот режисер Кен Лоуч, кој во соработка со сценаристот Пол Лаверти, во последниве неколку децении ни ги „подарија“ најдобрите социјални драми на големиот екран. Многумина велат дека ова му е последен филм на британскиот ветеран, но знаејќи ја неговаа упорност и возбуда секогаш да се фаќа во костец со проблемите на современиот човек, ништо чудно да видиме уште некое негово остварување во годиниве што следат, само ако го послужи здравјето.

Еден од највозбудливите филмови прикажани на 22-иот „Синедејс“ дефинитивно беше новото остварување на рускиот режисер Александар Сокуров, кој по седумгодишен пост се враќа на големиот екран. Ученикот на Тарковски кого го сакаме поради неговите ремек-дела „Мајка и син“, „Руска арка“, „Татко и син“, „Александра“, „Фауст“… повторно се враќа на својата стара пасија, „поигрувањето“ со историските фигури, како и во неговата антологиска трилогија од почетокот на милениумот, „Молох“, „Бик“ и „Сонце“, каде ги „разголува“ Хитлер, Ленин и Хирохито на начин дотогаш невиден во филмската, и воопшто, во историјата. Овој пат на сцената ги имаме креаторите на човековата судбина во 20 век: Сталин, Хитлер, Мусолини и Черчил, а во споредни улоги се појавуваат Наполеон и Исус Христос.

Германскиот режисер во последниве две декади си игра падни-стани со својата кариера, но тоа е разбирливо поради возраста и различните интереси и ангажмани од кои беше дел во новиот милениум. Тој брилјираше со двата документарни филма: „Пина“ (2011) посветен на славната сонародничка, кореографката Пина Бауш, како и со „Солта на Земјата“, приказна за фотографот Себастајо Салгадо кој четириесет години го архивирал животот во скриените катчиња на земјината топка. И кога нештата веќе беа јасни, мислејќи дека тоа е жанрот преку кој германскиот мајстор ќе се изразува до крајот на кариерата, бидејќи, и покрај неколкуте обиди, не сними добар игран филм уште од „Пукање во Палермо“ (2008), еве го стариот добар Вендерс, онаков каков што го знаеме уште од времето кога Миро (Мирослав Поповиќ) во симпатичното кино во Музејот на современа уметност во Скопје, на средината од 90-те години на минатиот век, организираше ревија на неговите генијални остварувања од 70-те и 80-те години, и кога Вендерс на скопските љубители на седмата уметност им влезе под кожата.

Во последно време почнав да заборавам. Ситни нешта, но сепак битни за одржување на рамнотежата во сопствениот космос.  Дел од овој непосакуван процес е и повременото заборавање на имињата и презимињата на познати актери и актерки. „Еј, како се викаше овој, играше во тој и тој филм“, често знам да прашам, и на крај можеби ќе ми текне, а можеби и не. Сепак, кога се работи за маестрален актер како Ентони Хопкинс, тука нема простор за заборав. И ако мојата заборавност можеби се должи на влегувањето во раниот период од средните години, тогаш најновата ролја на маестро Хопкинс е директно соочување со деменцијата како болест која најчесто ги „напаѓа“ луѓето во доцни години.

Оваа година со убава бројка „2020“ завршува со биланс во кој сите сме многу повеќе губитници отколку победници. Светската пандемија ни наметна ново темпо на живеење и нов начин на размислување кој се одрази во сите сегменти од животот, а на случувањата не беше имуна ниту моќната филмска индустрија. Во годината во која вистински добрите филмови не изостанаа, но беа помалку на број и проследени со многу помал интензитет и возбуда отколку што тоа го заслужуваат, се издвоија неколку наслови чија промоција се случуваше претежно „онлајн“. Меѓу нив беше и новиот филм „Уште една тура“ на данскиот маг Томас Винтерберг, чие претставување течеше од официјалната селекција на Канскиот фестивал, преку Сан Себастијан, Лондон, Хент, Чикаго, па се’ до филмскиот фестивал во Аделаида, Австралија.

Едно од можните бегства од секојдневното лудило е гледањето на вториот дел на „Треинспотинг“ во кино. Впрочем, како и постојаното бегство на ликовите од себеси и од другите и во обете остварувања. Никој не веруваше дека еден ден Дени Бојл ќе сними продолжение на култниот филм од пред 20 години, што тогаш го гледавме по неколку пати во ноќниот термин, од 23 часот, во киното „Центар“. Се согласувам со одредени коментари дека продолжението може да им биде интересно исклучиво на фановите на оригиналот, иако вториот дел изобилува со флешбекови, како алка кон дејството пред 20 години и еден вид појаснување за новата генерација филмофили.  Читај повеќе →

На претпоследната вечер од годинашниот „Синедејс“ имавме несекојдневна можност да го гледаме долгометражното остварување едноставно насловено „Хармс“. Се работи за, воопшто, првиот игран филм за ликот и делото на мајсторот на краткиот зачуден расказ, Данил Хармс, податок кој ни го даде режисерот на филмот, Иван Болотников, кој напомена дека досега приказната за овој руски писател е разработувана во неколку документарци, но не и во игран филм. Интересно, ова е и негово прво, дебитантско остварување кое чекало реализација многу години, за на крај, во стилот на Хармс, до негова реализација да дојде откако во игра влегуваат поддршките од македонската и литванската Агенција за филм, а подоцна и круцијалната, од европскиот „Еуроимаж“. Така, следејќи ја теоријата на апсурдот, во обелоденувањето на ликот и делото на Хармс на големото платно важна улога имаме и ние, така докажувајќи дека, вусшност, во 21 век „сите ние сме Хармс“, заклучи синоќа Болотников.

Читај повеќе →

Кога нешто доаѓа „со љубов од Русија“, особено доколку е насловено „Нељубов“, тогаш мора да му се посвети особено внимание. Но, својата особеност рускиот режисер Андреј Звјагинцев ја покажа уште со феноменалниот првенец „Враќањето“ (2003), кој, изненадувачки, веднаш му ја донесе наградата „Златен лав“ на најстариот, Венециски филмски фестивал, а сето понатаму претставува вистинска филмска бајка. Со тоа беше лансирана уште една автентична синеастичка ѕвезда над светското филмско небо, која сè уште силно сјае, бидејќи Звјагинцев, едноставно, нема лош филм. Сите негови остварувања се феноменални. „Прогонство“ уште повеќе ја продлабочува семејната дискрепанца започната во дебитантскиот филм, „Елена“ (2011) е посвета на големата руска „мајка“ од романите на Горки и компанија, а „Левијатан“ (2014) е слика и прилика на корумпираноста воа пост-комунистичкиот период низ целиот Источен блок, кој на режисерот му донесоа „Златен Глобус“ за најдобар странски филм, како и канска „Палма“ за најдобро сценарио.

Читај повеќе →

Последниот филм на контроверзниот Ксавиер Долан, „Само е крајот на светот“ (Juste la fin du monde), минатата година во Кан доби „Гран при“ од жирито, односно втората награда по вредност на престижниот фестивал. Филмот можеби дистрибутерски малку доцни во овие краишта, но филм зад кој стои Долан со сиот багаж зад себе преку филмовите „J’ai tué ma mère“ (2004), „Les amours imaginaires“ (2011), „Tom à la ferm“ (2013)… секако мора да се погледне. На крајот испаѓа дека наградата што му ја доделило жирито на чело со претседателот Џорџ Милер (Лудиот Макс) е повеќе од компромис, ако знаеме дека победи извонредниот „Јас, Даниел Блејк“ на Кен Лоуч, веројатно за да има некаков баланс со Британците во тој вечен антагонизам помеѓу La France и Островот. Читај повеќе →

Пред некој ден во Сули ан домашните филмофили имаа можност на големото платно да го гледаат убедливо најдобриот европски филм за минатата 2016 година, „Тони Ердман“, во рамките на Кафе киното како дел од традиционалното Скопско лето, кое патем, годинава има навистина интересна програма. Филмот кој во декември на доделувањето на Европските филмски награди во Вроцлав (Полска) освои сè што можеше да се освои во главните категории (најдобар филм, режисер, сценарио, актерка, актер) со право може да се каже дека претставува полн погодок, бидејќи ја репрезентира токму европската кинематографија во целина, и сето она што таа со години се обидува да го наметне како начин на размислување при реализацијата на едно филмско дело. Снимен речиси во целост со ‘камера од рака’, германскиот филм иако трае 155 минути, во ниту еден момент не е здодевен. Напротив. Секоја сцена има свое зошто и свое затоа при плетењето на приказната за карактерите, чии односи се крајно сложени, меѓутоа, како тече филмот, истите се обидуваат да дојдат до своја кристализација, до самопрочистување. А како да се стигне до тој момент, ако не со глумење на „нормално лудило“!? Затоа што во овој свет кој нема да полуди , тој навистина е луд 🙂

Читај повеќе →