Со доделувањето на наградите, синоќа беше затворено одличното, јубилејно 20-то издание на “ЗагребДокс”.
Со колегите Милена Зајовиќ од Хрватска и Хамед Солејманзадах од Иран одлучивме наградата на најстарото интернационално здружение на филмски критичари “Фипресци” да отиде во рацете на младите унгарски режисери Давид Микулан и Балинт Ревеш, за нивниот феноменален документарен филм “KIX”.
Синоќа во 20 часот, во најрепрезентативната кино сала на комплексот „Каптол“, беше отворено 20-то, јубилејно издание на „ЗагребДокс“. Фестивалот кој важи за еден од најзначајните во регионот и кој на едно место го собира кремот на светската креативна документаристика, синоќа беше отворен со 7-минутен ТВ прилог од 2005-та година емитуван на „РТЛ“, кој присутните ги потсети на почетоците на овој настан и на сето она што како план било зацртано пред 20 години, а остварено и реализирано (и многу повеќе од тоа) две децении подоцна.
Вчера почина великанот на филмската уметност Вељко Булајиќ (1928-2024). Доживеа длабока старост, како што заслужува еден партизан. Во 2008 година беше гостин на „контраверзното“ издание на филмскиот фестивал „Браќа Манаки“, кој се одржа на релација Битола-Скопје. Имав можност да направам интервју со г-нот Булајиќ, кому секогаш му е драго кога се враќа во омиленото му Скопје. Токму тој беше „виновникот“ за филмот „Скопје 63“ кој одекна низ светот, и на нашиот град му го донесе потребниот публицитет и можност за помош од многу братски земји, после кој се крена како феникс од пепелта.
Вчера, на 80-годишна возраст, почина босанскиот поет, прозаист, сценарист и новинар Абдула Сидран. На големиот љубител на шаховската игра највеќе ќе се сеќаваме како сценарист на славниот филм „Татко на службен пат“ (1985), за кој Емир Кустурица ја доби првата Златна палма во Кан (плус ФИПРЕСЦИ), а подоцна беше номиниран и за Оскар. Четири години порано се случи нивната прва соработка во антологискиот филм „Се сеќаваш ли, Доли Бел“ (1981). Секако, да не го заборавиме и сценариото за одличниот „Кудуз“ на Адемир Кеновиќ.
По супер успешната приказна со „Медена земја“ заедно со Љубомир Стефанов, двојната номинација за Оскар и еден куп фестивалски награди, пред режисерката Тамара Котевска е бурната 2024 година која сметам дека ќе и’ припадне во целост. Taa има одличен нов документарен филм „во ракавот“, на кој штотуку му следи интензивна промоција. Светската премиера на „The Walk“ се случи на 9 ноември на фестивал во Њујорк (Doc NYC), а од вечерва почнува и европското патешествие на филмот со премиера на фестивалот во Женева (FIFDH), а веднаш потоа и со пет проекции на фестивалот во Копенхаген (CPH DOX). Затоа велам дека токму оваа година треба да ја покаже и докаже моќта на сликите кои ги содржи ова 80-минутно ремек-дело, кое ги поседува сите елементи потребни за еден ваков проект: актуелност, политичка ангажираност, свесност, сочувство, кревање на свеста за бегалците, кинематичност…
На 24 февруари 1989 година, точно во 11ч30м претпладне, агентот на FBI Дејл Купер влезе во Твин пикс, и се чини дека никогаш не излезе оттаму. Серијата која дополнително ја усложнуваше психолошката ситуација додека старата федерација се распаѓаше, и ден-денес е во сеќавањата на филмофилите поради бескрајните можности со кои ни ја скокоткаше фантазијата. Миксот на реалното и оностраното, зачудното, беше добитната комбинација на „Твин пикс“. Но, ако во првата реченица зборуваме за влез во нешто, влез некаде во непознатото, за успешна приказна е потребна и обратната ситуација – излезот. Тоа режисерот Дејвид Линч многу добро, во само една реченица, го објаснува на втората фотографија подолу.
Откако го отвори осмото издание на „КинеНова“, двочасовниот филм на Асимина Предру деновиве имавме можност да го гледаме на редовниот репертоар на Кинотеката. Првиот долгометражен филм на грчката сценаристка и режисерка е совршен избор за отворање на фестивал во чиј фокус се дебитантските остварувања, а работата добива на тежина кога на ова ќе се надоврзе фактот дека во филмот се вложени средства и од македонските даночни обврзници, а покрај „Сектор филм“ од Скопје, како копродуценти се јавуваат и „ЗДФ“ и „Арте“ од Германија. Филмот чие снимање беше поддржано и од „Еуроимаж“, на ланското доделување на наградите за најдоброто во грчката кинематографија имаше дури седумнаесет номинации, а освои десет „Ириси“. Накратко, ова е најдобриот филм кај нашиот јужен сосед за 2023 година, кој на премиерата на Солунскиот филмски фестивал доби шест награди, вклучувајќи ја и онаа од здружението „ФИПРЕСЦИ“.
Кога човек сака да се потсети на некои убави времиња, вообичаено реченицата ја започнува со „како да беше вчера…“ Тоа, секако, најчесто е поради „жал за младоста“, и некои чувства и состојби низ кои сте поминале, а подоцна речиси никогаш, или сосема ретко, повторно сте ги доживеале. И навистина, кога поминаа три децении од премиерата на нaјвозбудливиот филм на сите времиња, после кој времето во филмската историја се смета пред и по прикажувањето на „Pulp fiction“. Ова ремек-дело на откачениот Квентин Тарантино ја преврте поп културата на глава, и по три децении се’ уште е вредно за почит, затоа што претставува вистинска филмска лектира, вистински учебник како треба да изгледа еден возбудлив модерен филм кој им се допаѓа на сите генерации, без исклучоци.
Холивуд на крајот од годината редовно нуди по некој спектакл на големото платно. На крајот од оваа, 2023 година, честа и‘ припадна на старо-новата приказна за една од најмаркантните историски фигури во минатото, Наполеон Бонапарта. Има неколку интересни работи за кои може да се држиме во овој проект, а во текстот ќе се занимаваме со три од нив: првиот, истоимен филм во филмската историја од 1927 година, изборот на Оскаровецот Жоакин Феникс за улогата на францускиот војсководец, и секако, актуелната (доцна) фаза од творештвото на режисерот Ридли Скот. Читањето на текстот нема да трае два ипол часа, колку што трае филмот, но бара внимателно исчитување 😉
Не е толку честа појава еден филм да ги собере наградите во речиси сите главни категории на доделувањето на европските филмски награди, но токму тоа се случи со француското остварување „Анатомија на еден пад“ на режисерката Жастин Трие, кој во мај ја доби и престижната „Златна палма“ во Кан. За многумина ваквата разрешница на крајот од европската филмска година е неочекувана, бидејќи дел од публиката и критичарите во филмот видоа „само уште едно остварување со судска парница“, но тоа, секако, воопшто не е точно. Можеби делумно би се сложил за режисерскиот дел од работата, каде школски решените сцени се наметнале сами по себе, но врвното сценарио на Трие во соработка со Артур Харари е оној бисер кој храбро се соочува со ѕверското современие во кое живееме, отворајќи безброј релевантни теми низ кои во центарот на вниманието е човекот. А кој друг!?
