Екранизација на животите на славните писатели

Веќе со децении вообичаена практика во седмата уметност е да се екранизираат животите на славните личности, бидејќи публиката секогаш ужива во такви приказни, што, откако ќе бидат ставени на целулоидната лента, стануваат повистинити отколку што навистина се. Но, филмот е магија што може да си го дозволи тоа и во овој текст ви претставуваме еден куп наслови поврзани со животите на секогаш непредвидливите и инспиративни писател(к)и, кои во минатото ни подарија едно чудо прекрасни приказни.

Кои се најконтроверзните писатели во минатиот век, кои со својот боемски живот влегоа во легендите? Токму со филмските приказни за развратниот живот на бонвиваните Хенри Милер и Чарлс Буковски ќе го почнеме овој преглед. Долго време требаше за да излезе првиот филм за славниот Буковски, поточно за неговото алтер-его Хенри Кинаски, маестрално одигран од Мики Рурк. „Барска мушичка“ (1987) е насловот што го потпиша режисерот Барбет Шредер, со што се подотворија вратите на Холивуд за уште некоја екранизација на делата на стариот расипаник. Сепак, дури пред некоја година филмаџиите нè почестија со „Фактотум“ (2005), во кој стариот пес Хенк овој пат го игра Мет Дилон, под режисерската палка на Бент Хамер.

Неговиот колега Филип Кауфман, пак, беше инспириран од животот и делото на Американецот во Париз, Хенри Милер. „Хенри и Џун“ (1990) е една од најубавите романтично-еротски приказни воопшто раскажани на големото платно, во која писателката во подем, Анаис Нин (Марија де Медеирос), во жешкиот Град на светлината го запознава токму Хенри Милер (Фред Ворд), со кого на креветот и надвор од него ќе доживее незаборавни искуства.

Враќајќи се уште порано во минатото, во 19 век, забележуваме дека филмските творци биле инспирирани од животите на контроверзните поети, кои биле обележје на тоа време. „Готик“ (1986) на режисерот Кен Расел во одредени кругови сè уште е култен филм, во кој Габриел Брн брилира како Лордот Џорџ Гордон Бајрон, кој заедно со својот пријател-поет, Перси Шели (Џулиен Сендс) и неговата сопруга Мери Шели (Наташа Ричардсон), во една швајцарска вила во 1816 година при еден експеримент ќе влезат во зоната на надреалното, доживување од кое подоцна ќе произлезат прекрасни стихови, но и приказната за доктор Франкенштајн и неговото чудовиште.

Не толку темен е биографскиот филм за Оскар Вајлд, игран од Стивен Фрај, во филмот на Брајан Џилберт, едноставно насловен „Вајлд“ (1997). Литерарниот гениј, чијашто популарност по неговата смрт во 1900 година од него направи икона, во филмот го гледаме во поинаква светлина, како семеен човек, кој никако не може да се справи со својот „грев“ – хомосексуалноста. Интересно, отворено декларираниот хомосексуалец меѓу писателите, американскиот декадент Труман Капоте, долго време беше игнориран од филмските уметници, за потоа, само за кратко време, приказната за тоа како ја истражувал темата и потоа го напишал славниот роман „Ладнокрвно убиство“ да биде екранизирана во два филма, и тоа во „Капоте“ (2005) на Бенет Милер, како и во „Озлогласен“ (2006) на режисерот Даглас Мекграт, со таа разлика што Филип Сејмур Хофман со улогата во првоспоменатиот филм го зграпчи „Оскарот“ за маестрално одиграната улога на еден од најпопуларните американски писатели по Втората светска војна.

Животите на писателките не се ништо помалку интересни, туку напротив, тие со својата енергија, шарм, отворена сексуалност и нескротливо лудило биле интелектуални предводнички на своите генерации. Во овој текст издвојуваме три биографски адаптации на бивствувањата на генијалните Силвија Плат, Ајрис Мурдок и Вирџинија Вулф. Животот на поетесата и романсиерка Силвија Плат на големото платно го овековечи режисерката Кристин Џефс, во филмот насловен чисто и јасно, „Силвија“ (2003). Иако многумина не се согласуваат, сепак Гвинет Полтроу успева во целост да го долови турбулентниот живот на писателката од смртта на нејзиниот татко во триесеттите години на минатиот век, сè до запознавањето на колегата по перо, британскиот лауреат Тед Хјуз, со кого станаа еден од најпочитуваните парови во своето време.

https://www.youtube.com/watch?v=EAQrgZE3NAg

Базиран според мемоарите на нејзиниот сопруг Џон Бејли, „Ајрис“ (2001) е портрет на познатата британска писателка, која, гонета од Алцхајмеровата болест, зад себе остави неколку навистина големи книжевни дела. Ајрис во филмот на Ричард Ајра, во зависност од возраста, ја толкуваат две актерки, Џуди Денч и Кејт Винслет. За жал, во необичниот живот исполнет со демони и суицидални намери на една од најинтересните литерарни авторки, Вирџинија Вулф, можеме да уживаме само како дел од еден поголем филмски проект, насловен „Часовите“ (2002). Снимен според истоимениот роман на Мајкл Канингем, добитник на ценетата Пулицерова награда, филмот на Стивен Далдри одблизу ни ја прикажува контроверзната хероина, фантастично доловена од страна на Никол Кидмен, чиишто желби и илузии на чуден начин се испреплетуваат со една домаќинка од педесеттите години, улога на Џулиен Мур, и една современа литерарна агентка, толкувана од ненадминатата Мерил Стрип.

И на крајот, ова филмско-литерарно патување ќе го заокружиме со уште два наслова во кои се разголува животот, или барем еден негов дел, на ексцентричниот Џејмс Џојс, еден од великаните на 20 век, и неговиот колега од другата страна на океанот, поетот Томас С. Елиот. Чудно, животот на Ирецот Џојс не е директна биографска приказна посветена нему, туку неговиот свет е опишан низ призмата на неговата харизматична жена Нора. Токму „Нора“ (2000) е насловен филмот на Британецот Пет Марфи, проект што ќе ве остави без здив, бидејќи изобилува со пресврти, благодарение на постојаното менување на расположението на намќорот Џојс, игран од Јуен МекГрегор.

Многу повесела личност од него бил Томас Елиот, но бидејќи ништо не е идеално, мора да се појави некоја ѕврчка за работите да отидат по ѓаволите. И во овој случај, кој друг, ако не фатална жена која го менува текот на настаните во кариерата на талентираниот поет, чиишто стихови ќе бидат обележани токму со боите на неговата муза, а потоа и негова клетничка, прекрасната Вив. „Том и Вив“ (1994) е насловот на филмот, во кој Вилијам Дефо го толкува Т. С. Елиот, а Миранда Ричардсон ја игра Вив.

На здравје.

(Текстот е објавен во книгата „Филмски град“ и во магазинот „360“)