По минатогодишниот секс скандал кој ја потресе Шведската академија, која ја доделува награда за литература, во четвртокот беа доделени две Нобелови награди за 2018 и 2019 година. Носител на престижната награда за минатата година е полската авторка Олга Токарчук, која со години отворено се спротиставува на политиките на актуелната власт во својата земја, поради што таа е ставена „под мраз“, додека нејзиниот колега по перо Петер Хандке е годинашен добитник на наградата. Мислејќи дека овој пат ќе бидат поштедени од контроверзи, токму именувањето на австрискиот писател за лауреат предизвика бура од реакции кај многумина, бидејќи академијата писателот кој отворено застана на страната на Слободан Милошевиќ во 90-те го нарече „еден од највлијателните писатели во Европа“ . Со тоа се отвори дебата дали личноста треба да се одвои од неговото дело при доделувањето на една ваква особено значајна награда, или пак не.
„ИЛИ-ИЛИ“ отсекогаш имал чувство за квалитет, и дел од едицијата „ПРОаЗА“ се романите „Талкачи“ на Олга Токарчук (превод од полски на Лидија Танушевска) и „Стравот на голманот од пенал“ на Петер Хандке (превод од германски на Ива Фиданчева).
Со поднаслов „Литерарно патување низ просторот, континентите и вековите“, романот „Талкачи“ на Олга Токарчук е нејзиното најзрело дело досега. Тој е метафора за современиот човек, кој е во постојано движење. Романот претставува патување низ просторот, континентите и вековите, мешавина од судбини на различни луѓе, информации за необични феномени и научни предавања, кои читателот ги конзумира како во воз чии патници постојано се менуваат и раскажуваат различни приказни. Целта на патникот е да се откачи од реалноста, која е хаотична, сурова и гнила, додека современиот човек е талкачот кој го преуредува светот. Ова е личната визија на Олга Токарчук за светот, чиј напредок го уништува духовното, а го овековечува материјалното. „Талкачи“ е добитник на International Booker Prize, Nike Award: Jury Award, Nike Award: Audience Award.
Олга Токарчук (1962) е родена во Сулехув, Полска. Taa e писателка, есеистка, авторка на сценарија, поетеса. Завршила психологија на Варшавскиот Универзитет. Непосредно по студиите работела како психотерапевт, но откако нејзините први литерарни творби се здобиле со популарност, ја напуштила работата. Оттогаш живее во рурална средина на планинскиот масив Судети, во Западна Полска, а пејзажите и културата на таа средина провејуваат во неколкуте нејзини објави. Авторка е на десетина романи и збирки раскази и добитничка на неколку престижни литературни награди. Води прозаистичка работилница на Јагјелонскиот универзитет во Краков, како и предавања по креативно пишување на Универзитетот во Ополе. Ѝ припаѓа на партијата на Зелените и следбеник е на проеколошките, феминистичките и пацифистичките идеи и заложби за човековите права, општествената праведност и развој.
“На монтерот Јозеф Блох, кој порано беше познат голман, претпладнето кога се пријави на работа, му соопштија дека е отпуштен.” Така почнува новелата на Петар Хандке, која веќе стана класика. Таа не е ниту психограм на еден убиец, ниту патолошко истражување за некаков социјален аутсајдер, туку повеќе парабола за еден непознат свет кој повеќе не може да се именува. Хандке мајсторски го опишува очајот на поединецот, неговата изгубеност и истрошеност во современиот свет, депресијата и морничавоста на Европа во времето на Студената војна и малограѓанската австриска провинција. Сите нијанси на стравот пред самиот себе и својата околина се откриваат пред читателот низ особениот стил на Хандке. Јозеф Блох е вистински антијунак, од ден на ден во сè поголем расчекор помеѓу својот внатрешен живот и надворешниот свет на реалноста, а неговата шизофренија одлично ја оцртува состојбата на епохата. „Стравот на голманот од пенал“, според кој Вим Вендерс го сними прочуениот истоимен филм, го лансираше Петер Хандке меѓу најважните европски писатели во втората половина од 20. век.
Петар Хандке (1942 год., Грифен, Австрија) е романсиер, драматург, поет, есеист, сценарист и преведувач. Автор е на многубројни драми, романи, есеи, песни, текстови, сценарија. Дебитира со романот „Стршни“ во 1966 година, за потоа да селди можеби неговиот најпознат роман од првиот период на творештвото, „Стравот на голманот од пенал“ од 1969 година. Автор е на многубројни дела, меѓу кои драмата „Каспер“ од 1967 год.; сценариото за филмот „Небото над Берлин“ на Вим Вендерс од 1987 год.; „Дон Жуан (раскажан од него самиот)“, (роман, 2004); „Кали. Предзимска приказна“, (роман, 2007); „Моравска ноќ“, (расказ 2008); бројни драми, есеи, текстови, збирки поезија и др.
Со есејот „Патување во зима на реките Дунав, Сава, Морава и Дрина или правда за Србија“ од 1996 год., во кој Хандке ги обвинува западните медиуми и интелектуалци дека зазеле погрешен став наспрема војните во некогашна Југославија, предизвика многу контроверзии кои траат до ден-денес. За своите книжевни дела добитник е на најразлични меѓународни награди и признанија.
