Кон романот „Мина“ од Игор Анѓелков; пишува: Тони Ќосев
Во деведесеттите години на минатиот век, на Балканот беснееја страшни војни. Во Белград почна да излегува неделникот „Време“, интелектуален светилник кој фрлаше светлина надалеку во тоа мракобесие. Последна рубрика во весникот беше „Време на уживање“, во која на лирски начин беа опишувани разни предмети, појави и активности кои помагаат за бегство од стварноста, како начин на преживување. Мене најмногу ми се допадна написот за дебелите книги. Читањето како библиотерапија.
Како што Анѓелков го парафразира Умберто Еко на самиот почеток, дека секоја книга е шума низ која читателот тргнува по различни патеки, пристапни и непристапни, изодени или полни со грмушки, за да излезе од неа како сосема нов човек, така и јас тргнав по својата патека, за на крајот стигнам до една ширина. Да стигнам до моето детство и да ја пронајдам сопствената Мина, да си се потсетам на моето детство и мирисите на спомените кои со текот на времето ми се изгубиле.
Драги пријатели и читатели, со задоволство го најавувам објавувањето на мојот нов ракопис. Утре од печат излегува „Мина“, роман со мирис на чај од тегавец, вкус на палачинки со шеќер, завиен во плетен џемпер, со календарче под перница… како што гласи поднасловот. Книгата интензивно ја подготвував во изминатите две години, вклучувајќи го и престојот на книжевната резиденција во Пазин, Хрватска во јуни 2022 година. Веќе од утре „Мина“ ќе може да се најде во ИЛИ-ИЛИ, а од четврток и на нашиот штанд на традиционалниот пролетен Саем на книга во „Борис Трајковски“.
Денеска од печат излезе преводот на новиот роман на Горан Војновиќ насловен „Ѓорѓиќ се враќа“. По објавувањето на „Југославија, моја дежела“ и „Смоква“, ова е трето дело на регионалната книжевна ѕвезда кое излегува на македонски јазик во издание на ИЛИ-ИЛИ. Преводот од словенечки е на Давор Стојановски.
Денес од печат излегува новиот роман „Писмо за Глорија“ од Живко Грозданоски, како 216 издание во популарната едиција „ПРОаЗА“ на издавачката куќа ИЛИ-ИЛИ.
Објавувањето на актуелниот „Роман на годината 2020“ на Фондацијата „Славко Јаневски“ се случи на штандот на „Антолог“ на септемврискиот Саем на книгата, по чие завршување новото дело на Јанковски имаше приоритет меѓу многуте во мојата домашна библиотека кои требаше да се прочитаат. Првите импресии веднаш ги проследив до авторот преку мејл, а деновиве, по препрочитувањето на книгата, токму тој прв импулс преточен во текст го земав како основа за освртот кој следи, секако, надграден со нови забелешки.
Плочата на гробот на дедо ми и баба ми одамна беше напукната, и еден ден, конечно, во средината се струполила надолу, отворајќи дупка небаре уште вечерва ќе излезат на едно рандеву низ локалните гробишта. Се обидуваме со татко ми да направиме нешто, составувајќи некои паднати парчиња за колку-толку гробот да изгледа пристојно за утрешната задушница, но заклучуваме дека мора под итно да се смени плочата. Тој ми вели дека ќе оди кај истите луѓе што го направиле гробот уште пред дваесетина години, кога почина баба ми од инфаркт, а јас се чудам и прашувам гласно зарем тие сè уште постојат и го работат ова, но тој ме уверува дека се на истото место и дека сега синот го преземал бизнисот. Инаку, да нема забуни, на спомен-плочата над гробот долго време левата страна стоеше празна, чекајќи го стрпливо името на дедо ми да го заземе своето место, за разлика од некои соседни плочи, на кои веќе имаше изгравирано слика од идните почиватели, па дури и нивното име и годината на раѓање, додека кај годината на умирање фалеа последните две бројки по задолжителните „20..“.
По „Едно лето од љубов и пепел“, новата книга од ИЛИ-ИЛИ е преводот на романот „Цут на цреша“ од истата авторка, нашинката Алина Апостолска. Се работи за 192 издание во популарната едиција „ПРОаЗА“, за чиј превод од француски јазик е „виновен“ Филип Илиев, а дизајнот на корицата е на Марија Смилевска.
Поминаа шеесет и три години од излегувањето на еден од првите урбани романи во македонската книжевност, „Под усвитеност“ од Димитар Солев, кој авторот го напишал кога имал дваесет и седум години. Солев и’ припаѓа на средната генерација повоени македонски писатели кои со своите први дела ги поставиле темелите на новата, современа македонска литература во втората половина од дваесеттиот век. „Под усвитеност“ е негов прв роман, но втора издадена книга, по збирката раскази „Окопнети снегови“ од 1956 година. И во обете книги „тематската преокупација се случувањата за време на Втората светска војна во Скопје под окупаторската чизма, и судбината на младоста во него што изминува под сенката на тие четири години од царството на смртоносната стихија“, пишува Александар Спасов во поговорот кон прозните дела на Солев, по кои набргу следат и новата збирка раскази „По реката и спроти неа“ (1960) и вториот роман „Кратката пролет на Моно Самоников“ (1964), во кои од сеќавањата на воените години авторот преминува во книжевно третирање на современоста.
А јас ги отворам очите за да ја запаметам таа последна слика и гледајќи некаде низ прозорецот, пишувам со рацете на кои тогаш не им требаат очи. Утрото без да ме предупреди и без да се збогува, одамна беше заминало, а јас сум бескрајно среќен и исполнет од сите места на кои што бевме, целиот свет што ни припаѓаше и можевме да го изменуваме дотолку да уништуваме натрапници и да оживуваме трупови на умрени објекти со помош на големи историски личности. Не можев ништо повеќе да посакам и за ништо не можев да се пожалам. Како да патував на летечки килими што можат секаде да ме однесат, каде и да посакам.
