In what was the 63rd edition of the renowned festival, Igor Angjelkov pays a particular focus to the standout films in the International Documentary Competition and cites a common connecting thread of otherness.
Кон 63. издание на Филмскиот фестивал во Краков, со фокус на Меѓународната селекција на документарни филмови
Полска е земја со голема филмска традиција, со безброј значајни филмски фестивали и со многу туристи од сите краишта на светот. Мојата прва посета на оваа земја на североистокот од Европа се случи во својство на член на ФИПРЕСЦИ жирито на еден од најстарите филмски фестивали на Стариот континент. Краков е еден од ретките полски градови кој Нацистите во Втората светска војна не го чепнале, оставајќи го неговото градско јадро сосема сочувано и за следните генерации. Токму оваа убавина годишно ја посетуваат во просек околу 10 милиони туристи, и со право, бидејќи градот има што да понуди. Во таа богата понуда спаѓа и филмскиот фестивал во Краков, кој по 63 пат, на едно место, го собра најдоброто од меѓународната документарна продукција, кратките филмови, националната селекција и, за пошироката публика, документарците за современите музички херои. Една седмица брилијантна понуда од приказни распослани низ целиот град, во прекрасни кино храмови, и навистина верувам дека на публиката и’ беше тешко што да избере да погледне.
По светската премиера на ценетиот филмски фестивал во Каиро во ноември, деновиве „Преекспонирано“ на Елеонора Венинова, по премиерата во „Фросина“ во МКЦ, може да го види и домашната публика на репертоарот во домашните кино храмови. Имајќи ја предвид информацијата дека филмот на А-фестивалот во Египет предизвикал одлична заинтересираност, но дека истата дошла претежно од колегите, бидејќи билети за фестивалската публика не биле пуштени во слободна продажба, скокоткаше љубопитноста за што тоа „се фатиле“ египетските „цензори“ во дебитантското остварување на македонската авторка. Пред премиерата на филмот на домашно тло можевме да прочитаме уште два куриозитета поврзани со него: Венинова нагласува дека, почнувајќи од идеја до крајна реализација, на него работела десет години, што е прилично долг период, за потоа да снима за време на ковид-пандемијата во исклучителни услови на претпазливост, што исто така претставува еден вид ексклузивитет поврзан со филмот.
До неодамна, омилената адреса на сестрите и брат Митевски беше Берлиналето. Откако во 2019 година со „Господ постои, името и’ е Петрунија“ конечно влегоа и во главната фестивалска селекција, тие со своето актуелно остварување решија да бидат дел од најстариот филмски фестивал во светот, Венециската Мостра. По премиерата на „Најсреќниот човек на светот“ во селекцијата „Хоризонти“, а веднаш потоа и учеството на исто така престижниот филмски фестивал во Торонто, македонската премиера на филмот на режисерката Теона Стругар Митевска се случи на 27 октомври во киното „Милениум“. Во очекување на редовното прикажување на ова целовечерно осварување во наредниот период, решив освртот да го оставам токму во деновите кога тој ќе биде дел од репертоарот на домашните кина. Конечно, во следните денови домашната публика ќе може да го погледне филмот во неколку кинотечни термини. Иако помина прилично време од премиерата, белешките се тука, впечатоците се малку избледени, но не и заборавени, и во следните редови ќе се обидам да проникнам зошто Митевска во своето шесто целовечерно остварување решила да ги третира траумите од босанската војна во последната декада од минатиот век.
Пред некој ден, при случајна средба, еден познаник со кој не сме се виделе одамна, по вообичаените „како-си-шо-праиш“, не’ фати онаа мала, непријатна тишина кога не знаеш како да продолжиш понатаму, и во моментите кога веќе се немаше каде, тој како од пушка го исфрли прашањето: „Што мислиш, кои филмови годинава ќе добијат Оскари?“ Ме фати сосема неподготвен и затечен, и решив, како и секогаш, да ја кажам вистината, и само вистината: „Јас одамна не следам што се случува со Оскарите“. Тој ме погледна, заниша со главата горе-долу во знак на одобрение, и констатираше: „Аааа, ти си по оние Кан-ман, Берлин, Венеција…“ Слатко се изнасмеавме, се поздравивме и се разделивме, оставајќи ме попат да заклучам дека навистина во последниот период многу повеќе ја следев и третирав седмата уметност која не беше произведена во холивудските студија. Впрочем, како и во најголем број од случаите откако 25 години се занимавам со филмска критика. Но, секогаш постои она „со чест на исклучоците“, а во случајов тоа е вториот дел од филмскиот спектакл на Џејмс Камерон насловен „Аватар: Патот на водата“.
Откако маркетиншки одлично беше одработена задачата по светската премиера на Интернационалниот филмски фестивал во Токио, на која се надоврза учеството на ценетиот фестивал „Golden horse“ во Тајван, новиот филм „Кајмак“ на Милчо Манчевски ја доживеа и својата домашна премиера, а веќе од следниот ден и широката дистрибуција низ македонските кина. Информациите за одличниот прием на филмот во азиските земји, каде вообичаено се бара билет повеќе за проекциите бидејќи љубителите на седмата уметност, за разлика од нашите фестивали, ги полнат кино-храмовите до последното место, беа навистина пријатни за конзумирање. Во време кога баш и не слушаме и читаме позитивни информации на сите полиња од општественото живуркање, епиететот „мрсна сатира“ ја заголицка фантазијата на овдешната јавност, надополнет со еротските сцени од трејлерот на филмот. Со тоа беа создадени сите услови за филмски спектакл, кој со повторувањето на промотивната формула од претходникот „Врба“, се случи во прекрасната филхармониска сала во Скопје.
Седум години по првенецот „Три дена во септември“, режисерот Даријан Пејовски ни го „подарува“ својот втор долгометражен игран филм едноставно насловен „Мими“. Снимен на модерен начин низ скопските улици, мудро избегнувајќи го споменичното шаренило и нагласувајќи го урбаното наследство на градот по фаталниот земјотрес, филмот ни ја раскажува приказната за психологијата на провинцијата наспроти метрополата (не штедејќи ја ниту едната ниту другата како начин на светоглед во животот), на крајот протнувајќи и нотка на универзалност преку мајчинството како чувство кое токму во овие „модерни“ времиња е ставено на испит.
Синоќа во кинотечниот кино храм членовите на интернационалното жири на седмото издание на „КинеНова“ ги соопштија добитниците на годинашните фестивалски награди.
Секогаш кога наближува новото издание на „КинеНова“, во мене се будат емоции кои предизвикуваат голема радост и насмевка на лицето. Правам мала рекапитулација во главата на последните месеци во кои со задоволство изгледав безброј дебитантски остварувања од целиот свет и ги селектирав оние најдобрите, кои сметав дека ќе бидат вистински предизвик за филмофилите во кино-салите, но и за жирито кое треба да ги додели наградите. Слатки маки, би рекол, и навистина е така. По двегодишната пандемија и малата криза во филмската индустрија, новите филмаџии ја земаа работата во свои раце и ни раскажаа безброј приказни отворајќи актуелни теми на кои публиката сигурно нема да остане рамнодушна. Токму тој предизвик низ кој поминав по петти пат ја создава таа радост кај мене, кревајќи го адреналинот на највисоко можно ниво.
