„We could be heroes just for one day“, David Bowie
Архива за категоријата: Филм
Филмската критика кај нас не функционира како што би требало, но се обидувам сето тоа да изгледа пристојно, будно следејќи и пишувајќи за случувањата во македонската кинематографија, но и пошироко. Во оваа рубрика со неколку подрубрики ќе прочитате се’ што успеав да проследам во изминатите две декади, откако ја следам Седмата уметност, со напомена дека најголемиот дел од текстовите се интегрален дел од моите две филмски книги, „Филм.мкд“ и „Филмски град“, а дел од нив се објавувани и на веб страните kritika.mk, kinoteka.mk и сл.
Во последно време почнав да заборавам. Ситни нешта, но сепак битни за одржување на рамнотежата во сопствениот космос. Дел од овој непосакуван процес е и повременото заборавање на имињата и презимињата на познати актери и актерки. „Еј, како се викаше овој, играше во тој и тој филм“, често знам да прашам, и на крај можеби ќе ми текне, а можеби и не. Сепак, кога се работи за маестрален актер како Ентони Хопкинс, тука нема простор за заборав. И ако мојата заборавност можеби се должи на влегувањето во раниот период од средните години, тогаш најновата ролја на маестро Хопкинс е директно соочување со деменцијата како болест која најчесто ги „напаѓа“ луѓето во доцни години.
На листата со пет финалисти за Оскарот во категоријата „Најдобар филм од неанглиско говорно подрачје“ фигурира и последното остварување „Подобри денови“ на хонконшкиот режисер Квок Ченг Цанг, кој на најдобар можен начин, заедно со шесте номинации на „Минари“, ја брани потентната азиска кинематографија. И, да бидам искрен, ова е мојот годинашен фаворит.
По преседанот што минатата година го направи Американската филмска академија, номинирајќи го македонскиот документарен филм „Медена земја“ во две категории, годинава тие ја повторуваат истата формула, со тоа што овој пат „секирата в мед“ му падна на романското остварување „Колектив“ на Александер Нанау, кој се надева дека ќе добие барем една статуетка во категориите „Најдобар филм од неанглиско говорно подрачје“ и „Најдобар документарен филм“. А зошто не и обете, како што нашата јавност очекуваше лани!?
На неодамнешната церемонија каде беа соопштени номинациите за годинашниот Оскар, филмот „Манк“ на Дејвид Финчер фигурира во дури десет категории, вклучувајќи ги и оние најважните – за најдобар филм, режисер , актер, кинематографер, музика… На тој начин Финчер по трет пат доаѓа во можност да ја „лапне“ ценетата статуетка, по номинациите во 2009 и 2011 година за филмовите „The Social network“ и „The Curious case of Benjamin Button“.
По речиси една ипол година, едно од последните остварувања во македонската кинематографија овие денови можеме да го гледаме и на редовниот кино репертоар во „Синеплекс“. „Ефектот на среќа“ својата премиера ја доживеа одамна, на отворањето на „Синедејс“ во ноември 2019 година, за во меѓувреме, планот за кино прикажување драстично да се смени по појавувањето на светската пандемија. Така, сакал-нејќел, дебитантскиот филм на Борјан Зафировски стана „најдобро чуваната тајна“ на новиот македонски филм, која беше потхранувана со позитивни зборови и импресии од оние малкумина кои во меѓувреме успеаја да го видат на тие пар проекции во „Милениум“, МКЦ и Кинотека. Конечно, филмот се појавува и пред судот на пошироката публика токму овие денови, која исто така не е голема на број, со оглед на протоколите за одржување на јавни настани, вклучувајќи и кино-претстави. Проекцијата на која јас и уште триесетина филмофили го проследивме филмот беше посветена на штотуку починатиот монтажер, легендарниот Андрија Зафрановиќ, кој е „виновник“ и за квалитетната монтажа на филмот на Зафировски, чие дело неодамна го доби и првото фестивалско признание на SEE Film Festival Online.
Минатата оскаровска година јужнокорејската кинематографија со „Паразит“ сруши многу рекорди, поставувајќи неколку куриозитети со добивањето на позлатените статуетки во четири категории, со што ги сруши и надежите на мала кинематографија како нашата, која во „Медена земја“ имаше достоен претставник во две категории, како директен конкурент на филмот на Бонг Јоон Хо. Ние чекавме дури четврт век за повторна номинација, а јужнокорејската кинематографија веќе почна да фаќа корени на американско тло, бидејќи „Минари“ веќе има номинација за „Златен Глобус“ во категоријата „Неанглиско говорно подрачје“, а предвидувањата велат дека нивниот годинашен претставник „The Man Standing next“ на Ву Мин-хо ќе биде селектиран во најтесниот оскаровски круг. Токму во насловот на филмот лежи таа метафора за пуштањето корени, бидејќи Минари е јужнокорејско растение кое на влажна и плодна почва многу бргу се распостранува во околината, и потоа неговото конзумирање предизвикува благодет за луѓето. Иако личи на нашиот пиреј, оној кој Петре М. Андреевски маестрално го опиша во неговиот роман како нешто што тешко се искоренува, сепак овој на јужнокорејските автори им носи бериќет, а не мака, и затоа екипата зад филмот со право се надева дека оваа, во најмала рака, чудна сезона, на крајот ќе ја крунисаат со ценетиот „Глобус“, по 59-те награди освоени на филмските фестивали во изминатата година, почнувајќи од Санденс 2020.
Изјава од Националното друштво на филмски критичари во врска со извинувањето на „Варајети“ за рецензијата за филмот „Promising Young Woman“
Ние, членовите на Националното друштво на филмски критичари, сакаме да го потенцираме нашиот протест за излитениот третман на „Варајети“ кон нашиот колега Денис Харви.
Кога зад себе имате триесетина награди во текот на изминатата година, а притоа се работи за дебитантско остварување со кое најчесто сте ги плениле здруженијата на филмски критичари ширум САД, но и жиријата на европските филмски фестивали, тогаш сосема извесни се очекувањата дека филмот мора да добие и неколку номинации за Оскар во следниот период, а зошто да не и некој од нив потоа. Изненадувањето во изминатата непредвидлива филмска сезона е насловено „Звук на метал“ на сценаристот и режисер Дариуш Мардер, кој успеа со приказната за еден маргиналец, тапанар во метал-бенд, да ги освои срцата на многумина љубители на седмата уметност ширум светот.
Вообичаено во овој дел од годината се подгреваат очекувањата околу добитниците на Оскарот, но поради пандемијата, се’ уште не се објавени ниту кандидатите за престижната награда, па се’ што преостанува е нештата однапред да се предвидуваат. Според добрите познавачи на седмата уметност, еден од посериозните наслови кој ќе биде дел од ловот на позлатената статуетка е „Земја на номади“ (Nomadland) на Клое Жао (Chloé Zhao). Филмот кој минатиот септември го освои „Златниот лав“ на најстариот филмски фестивал во светот, венециската „Мостра“, во годината во која многу продукции ги одложија своите планови на неодредено време, се одвои како „сериозен филм во сериозни времиња“, бидејќи отворено зборува за животот на „малите луѓе“ во време на криза, но не како протест против потрошувачкото општество, туку повеќе како „светска тага“ која се гледа во очите на самите протагонисти.
Оваа година со убава бројка „2020“ завршува со биланс во кој сите сме многу повеќе губитници отколку победници. Светската пандемија ни наметна ново темпо на живеење и нов начин на размислување кој се одрази во сите сегменти од животот, а на случувањата не беше имуна ниту моќната филмска индустрија. Во годината во која вистински добрите филмови не изостанаа, но беа помалку на број и проследени со многу помал интензитет и возбуда отколку што тоа го заслужуваат, се издвоија неколку наслови чија промоција се случуваше претежно „онлајн“. Меѓу нив беше и новиот филм „Уште една тура“ на данскиот маг Томас Винтерберг, чие претставување течеше од официјалната селекција на Канскиот фестивал, преку Сан Себастијан, Лондон, Хент, Чикаго, па се’ до филмскиот фестивал во Аделаида, Австралија.
