– Зошто! Зошто! Зошто! – си ја чукаше главата Зоран Аврамчев, чија приказна заслужува роман или барем некое социолошко-политиколошко истражување, ама ајде, еве ја вака, накратко.
Почна додека тој брзаше накај Агенцијата за вработување, да го фати рокот за поднесување документи за вообичаената предизборна еднократна помош за невработени. Значи, нема потреба од опис на неговото расположение.
Zurim u karstnu jamu ispod mene i pijem domaće, Istarsko pivo. Ovaj balkon je idealno pozicioniran, ni na nebu ni na zemlji, i moram paziti da ne prekoračim granicu. Završavam drugu i posljednju limenku dragocene tijecnosti. Oblaci najavljuju olujno poslijepodne, ali to ne znaci da zip-line preko jame treba da stane. Na nekoliko koraka od Hiže od besida je platforma na koju pristiže nova grupa avanturista. Prepoznajem različite europske jezike. U prvim danima spisateljskog boravka bilo je čudno čuti tu buku, miks straha i oduševljenja, ali ubrzo sam shvatio da je u ovoj osami lijepo imati nekog nedaleko od sebe. Dižem ruku Martinu u znaku pozdrava, on mi uzvraća velikim osmijehom i pita kako je danas Makedonac. Kažem „Tutto bene” u duhu istarskog internacionalizma, i sve se nastavlja neopterećenim tokom popodnevne sijeste.
Збирката „Даблинци“ (1914) од Џемс Џојс е една од најпознатите збирки раскази во книжевноста на 20 век. Секоја приказна си има своја вредност, но на мене највеќе ми се допаѓа расказот „Араби“, што е поетското име за Арабија. Во случајов насловот има само симболичко значење, бидејќи се работи за приказна за полнолетство која ги истражува темите на младешкиот занес, разочарувањето и контрастот помеѓу идеализмот и реалноста.
За многумина вљубеници во ликот и делото на Кафка, оти едното без другото не може, расказот „Преобразба“ е оној најпрепознатливиот во неговиот книжевен опус. Меѓутоа, постои и едно друго ремек-дело на кое денес ќе му обрнеме внимание. Тоа е расказот со провокативен наслов „Уметник во гладување“ (германски: „Ein Hungerkünstler“), кој премиерно е објавен во 1922 година во списанието „Die neue Rundschau“.
Горан беше вљубен до уши. Тајната ја делеше со малку другари, најмногу двајца, и тие беа негови сојузници кои правеа сè за да се оствари љубовта, да добие фидбек и од другата страна. Но, тоа, за жал, никако не се случуваше. Тој секое утро се будеше со мислата за неа, за прекрасната Миа со сини очи, остар поглед и прекрасна насмевка. Кога добро размисли, всушност, таа беше неговата прва вистинска љубов. Многу девојки од одделението потајно го сакаа, но Горан беше до уши вљубен во Миа од другото одделение, врсничка и сопатничка од другата, соседна училница.
Вчера мојата приказна „Некролог“ од збирката раскази „Двојна експозиција“ ја објави германскиот магазин „Literatur review“. Расказот може да се прочита на дури пет јазици: француски, англиски, шпански, арапски (!) и, се разбира, на германски јазик, во превод на Ксенија Чочкова.
Црешата во дворот расцветала до крајност. Најавува сочна пролет. Сашо ужива во уреденоста на дворот на неговата мајка, која ја посетува кога може, најчесто за време на викендот. Татко му почина пред неколку години и оттогаш мајка му остана да живее сама во куќата, која беспрекорно ја одржуваше. Исто како и дворот и градината пред неа. Десетици цвеќиња наредени по вид и боја ги красеа леите крај бекатонските патеки што водеа кон влезот од куќата. Таа беше на два ката, со намера на горниот да живее Сашо со неговото семејство. Барем таков беше планот. Но, тој фати друг правец во животот, отиде да живее во градот и, еве, викендите останаа единствени денови за посета на неговата мајка. Секако, тој и во текот на неделата тркнуваше до родната куќа доколку се појавеше потреба за тоа, и онака живееше недалеку оттаму, на петнаесетина минути, во зависност од густината на сообраќајот. И како што поминуваше времето, сè повеќе сакаше да престојува тука, каде што порасна и каде што навистина имаше безгрижно детство. Едноставно, тука го наоѓаше својот мир, оној што одамна се загуби со безглавото трчање од една до друга обврска што од ден на ден го изморуваа и обезглавуваа.
„Јазикот е нашата татковина“, велеше Блаже Конески. На триесетгодишнината од неговата смрт, од домашниот библиотечен трезор го читаме расказот од истоимената збирка на Конески. Многумина го перцепираат пред се’ како поет (13 збирки поезија), и со право, но тој бил и одличен прозаист и има напишано сјајни раскази, а токму „Лозје“ е оној антологискиот, првообјавениот, во 1955 година.
„Во својата прва збирка раскази „Лозје“, познатиот поет Блаже Конески и’ се претставува на нашата читателска публика и како прозен писател. Мотивите што се обработени во оваа збирка ја откриваат несомнената авторова дарба преку сугестивен уметнички збор да ни ја открива животната стварност, а многу страници претставуваат вистински поетски текст“, е запишано на првиот капак на корицата од книгата, во издание на книгоиздателството “Кочо Рацин” од Скопје.
Во една сеопфатна енциклопедија посветена на републиките и нивните карактеристики во поранешна Југославија, посебен дел беше посветен на метрополите. Илустрирани со различни фотографии што ги претставуваа нивните најпознати знаменитости, главните градови Белград, Загреб, Љубљана, Сараево и Титоград, помалку или повеќе, го нудеа најдоброто што го имаа. Првата фотографија со која се претставуваше Скопје беа неколку дечки и девојки на една клупа, некаде низ една од населбите на Карпош. Двајца од нив седеа на неа, а двете девојки и уште едно момче, сите на возраст во своите рани дваесетти години, стоеја пред или покрај клупата, притоа, според погледите, поставеноста на телото и одредени ситни движења фатени со фотоапаратот, разговарајќи на одредена тема. Со тоа авторите на оваа богата енциклопедија, случајно или намерно, го овековечија вистинскиот симбол на градот на солидарноста во сите овие децении наназад, нејзиното величество – клупата.
Шон беше панкер во душа. Ја сакаше слободата на движење низ неговиот роден град кога сака и со кого сака. Тој имаше бенд што во одредени кругови важеше за култен. „Малото семејство“, како што го нарекуваше, го делеше со уште двајца другари од средно. Претходно сите поминаа низ различни фази и низ различни групи, но на крајот некако се пронајдоа во оваа, која ја нарекоа „Д Џорџ“. Едноставно и ефектно.
