После многу декади во кои споменувањето на референцата „руски филм“ кај добрите познавачи на филмот водеше единствено до најбитното име на таа страна од светот, легендарниот Андреј Тарковски, во последниве десетина години, конечно, може да се размислува и во друг правец, бидејќи руската кинематографија никогаш не била во подобра форма. Оваа констатација се потврдува со низата нови режисерски имиња меѓу кои се издвојуваат Александар Сокуров и Андреј Звјагинцев, чии прекрасни филмови собраа еден куп фестивалски награди низ светот, повторно враќајќи ја руската стварност на сребрениот екран. Тоа, од друга страна, ги поттикна и малку поискусните од нив да се вратат во стариот колосек, да заземат гард и во борба со новите технологии и правила на игра многу позрело да ги реализираат своите нови возбудливи филмски приказни.

Свежи се сеќавањата од последното издание на филмскиот фестивал во Кан, кога на најпосетената конференција за новинарите по повод светската премиера на филмот „Антихрист“, се случи непријатност копга неколку новинари вербално го нападнаа режисерот Ларс фон Трир, при што паднаа и тешки зборови на кои Данецот остана мошне „ладен“. Филмските познавачи бараа од него јавно да каже што сакал да постигне со овој „одвратен филм“, на што тој одговори дека само „режира малку поинакви приказни од останатите, и тоа е тоа“.

Откако навлезе во осмата декада од својот живот, еден од најпознатите жители на Големото јаболко, Вуди Ален, откри дека освен границите на Њујорк, на планетата Земја постојат и други градови и држави вредни за почит и уживање. Луцидниот интелектуалец кој го мрази Холивуд исто толку колку што овој не го поднесува него (да, да, љубовта е взаемна!), конечно призна дека во Европа отсекогаш имал многу повеќе почитувачи на неговата уметност отколку во матичната земја. Затоа последните неколку негови проекти ги сними токму на Стариот континент.

Креативноста и отвореноста што ја овозможуваат новите технологии и медиуми од ден на ден оди се’ подалеку, и затоа последниве години се’ почести се полемиките на тема како сето тоа влијае врз филмот, од оној класичниот па се’ до новиот израз овозможен од современите технологии. Меѓу старите филмски волци се’ уште има автори кои воопшто не сакаат да го помирисаат новото време и кои своите дела се’ уште ги снимаат на „старомоден начин“. Златната средина им припаѓа на оние кои ги користат современите технолошки придобивки, но пристапот кон процесот на снимање на филмовите е оној од „старата школа“, додека последниве генерации со отворено срце ги гушнаа новите средства за реализација на филмските остварувања, и неретко гледаме прилично квалитетни филмови, кои понекогаш се снимени само со мала дигитална камера, и кои многу поефектно ја постигнуваат саканата цел од оние на кои се потрошено брдо пари. Лани, на пример, Скопскиот филмски фестивал како новина воведе конкурс на кој можеше да се ушествува со едноминутен филм на одредена тема изработен на мобилен телефон.

Како што обично се случува, еден квалитетен филмски проект, и покрај големата желба да биде снимен, обично го следат и непредвидливи малери. Но моќните филмски могули, браќата Вајнштајн, уште одамна почувствуваа дека популарниот роман „Читачот“ на Бернхард Шлинк е вистинско малечко богатство, и во ниту еден момент не се откажаа од проектот. Првиот пех се случи кога човекот кој првично се нафати да го режира филмот, оскаровецот Ентони Мингела, за жал, прерано замина од овој свет. Вториот клучен момент за застојот беше ненадејната блажена состојба на Никол Кидмен, која требаше да ја толкува главната женска ролја во филмот. За среќа, замените беа бргу пронајдени, кои и приватно се достојни почитувачи и познавачи на делото на германскиот писател.

Каква привилегија: да гледате филм во нашето најголемо кино „Милениум“ со само уште двајца „залутани“ филмофили! Касиерката направи обид да ја најде и четвртата заинтересирана личност, но таа се загубила низ дуќаните на ГТЦ. Башка, немаа ситно на каса, па мораше да трчам наоколу да раситнам. Хаос! Апелирам итно да се врати публиката во овие малку кино сали што преостанаа! Навистина е тажно во еден храм на седмата уметност човек да се чувствува осамено. А одамна утврдената констатација дека филмот најдобро се доживува кога се гледа на големото платно се потврди и со филмот „Дете на војната“, со кој скромно започна новата киноприкажувачка сезона кај нас.

Од средината на 70-те години на 20 век, кога во каков било контекст ќе се споменеше одредницата „европски режисер“, првата асоцијација дефинитивно беше името и презимето на култниот германски режисер Вим Вендерс. Неговиот богат опус во изминатите декади многу ја задолжи севкупната кинематографија на Старата дама, одржувајќи го во живот широко прифатениот антагонизам помеѓу холивудскиот и уметничкиот филм, како мерило за квантитет и квалитет. Но, факт е дека вечна инспирација на Вендерс беа случувањата токму во идеализираната Америка пред се’ на културолошки план, која на прва топка ја препознаваме преку љубовта на авторот кон рокенролот како филозофија и начин на живеење, често препознатлив и како редовна содржина во неговиот филмски опус.

Едно од највпечатливите остварувања прикажани на 11 издание на СФФ дефинитивно беше „Ноќна стража“ на култниот британски режисер Питер Гринавеј. Стариот пријател на фестивалот пред неколку години во Скопје, преку одлично предавање во кое филмот го прогласи за мртов, ја најави својата нова, постмодерна фаза на дејствување, која тогаш ја заокружи со проекцијата на триделниот филм „Куферите на Тулс Лупер“. За среќа, по тој експеримент, Гринавеј се враќа на своја територија, снимајќи филм во кој, како и во неговите претходни остварувања од 80-те и 90-те години, на суптилен начин ги поврзува моќните визуелни уметности – сликарството и филмот. Впрочем, тоа воопшто и не зачудува, затоа што Гринавеј по вокација е сликар кој паралелно снима филмови и поставува изложби во најпрестижните музеи и галерии низ светот.