На 5 октомври, Шведската кралска академија во Стокхолм соопшти дека Нобеловата награда за литература за 2023 година оди во рацете на норвешкиот писател Јун Фосе поради „иновативните драми и прозата која му дава глас на неискажливото“. Во тој момент (а и ден-денес) на македонски јазик може(ше) да се најде единствено делото „Трилогија“ кое во 2018 година го објави издавачката куќа „Готен“, во превод од англиски јазик на Владимир Јанковски. Треба да се има добар „нос“ неколку години пред добивањето на престижната награда да се преведе еден автор на мајчин јазик, „подарувајќи“ им на домашните читатели врвно книжевно и естетско доживување. И што е најважно, засега „Трилогија“ не може да се најде во превод на некој од соседните јазици, што на некој начин претставува овдешен издавачки куриозитет.

На 30 јули минатата година не’ напушти Давид Албахари, еден од најзначајните писатели во регионот во последните децении од 20-иот и првите децении од 21 век. Насловот на неговиот последен роман е повеќезначен, и како да го носи крстот на она што Албахари веројатно и го очекувал набргу да се случи, неговото заминување на некое подобро место, таму некаде, каде ќе се дружи со великаните на домашната и светската книжевност. Малку пред оваа неминовност изјави дека дотогаш напишал се’ што сакал, но сепак, црвот проработел, и Албахари ни го подари неговиот последен (диктиран) роман, во кој брилјира на неколку рамништа.

На 04 февруари 1930 година во Подгорица, Црна Гора, е роден Борислав Пекиќ, романсиер, драмски писател, филмски сценарист, академик, еден од најзначајните автори во регионот. Од 1945 до 1971 година, кога емигрирал во Лондон, тој живеел во Белград. Зад себе остави богата библиографија исполнета со антологиски дела, меѓу кои се вбројуваат „Беснило“, „Како да се упокои вампир“, „Атлантида“, „Одбраната и последните денови“, „Годините кои ги изедоа скакулците“…

Во случајов, претставуваме еден текст од врвниот интелектуалец кој се однесува на реформите во образованието, кој датира од далечната 1955 година, но очигледно, актуелен е во денешно време.

Првата лектира во средно училиште која ме извади од сопствената кожа беше „Странецот“ на Албер Ками. Ако добро паметам, се обработуваше во трета година, и беше вистинско освежување меѓу задолжителните четива по македонски јазик поради провокативноста на темите што ги обработува, толку провокативни и пркосни за еден средношколец со пубертетски мустаќиња. Затоа деновиве решив да ја препрочитам и да осознаам што било тоа што на времето ме треснало од земја. Но препрочитувањето од оваа перспектива и со овој ум отвори и други прозорци за размислување. 

Некои издавачи практикуваат своите изданија да ги објават со придружен обележувач на страниците. Дизајнот вообичаено е кохерентен со корицата на книгата, но тоа и не мора да биде правило. Други издавачи, пак, своите книги ги објавуваат со клапни на кориците, кои исто така може да му послужат на читателот, кога ќе заврши со читањето, со клапната да обележи до која страница стигнал. На одредени педантни читатели овој начин не им е пријатен бидејќи сметаат дека така книгата може да се оштети, а истите особено се згрозуваат доколку читателот немарно ги витка краевите од страниците. Признавам, повремено и јас сум еден од нив, додавајќи сол на раната со признанието дека неретко со молив отстрана пишувам и фусноти, кои потоа ги користам при пишувањето на одреден текст. Како и да е, се чини дека најсуптилното решение е користењето на обележувачот на книги, Граничникот или Букмаркерот, како што милувате, доколку секако, го имате при рака. Доколку не… 🙂

Денес е годишнина од смртта на Фјодор Михајлович Достоевски (11.11.1821 – 9.02.1881). По тој повод, еве една песна од Чарлс Буковски. Сосема легитимно е прашањето: а каква врска имаат Достоевски и Буковски? Па, за почеток, презимињата им завршуваат на -ски, а не се Македонци

Читнете ја песната, зборува за моќта на пишаниот збор

Кога ќе се спомене жанрот „научна фантастика“ во книжевноста, првите асоцијации се имињата на Артур Кларк, Исак Асимов и Френк Херберт, меѓу другото, и поради успешната екранизација на дел од нивните романи, потоа, Вилијам Гибсон и Брус Стерлинг заради „киберпанкот“ и освежувањето на жанрот во последните две децении од минатиот век, и, ако одиме подалеку во минатото, неодминливите Жил Верн и Херберт Џорџ Велс. Листата секако е многу подолга, но ете, ги споменавме можеби најважните и најпопуларните носители на научната фантастика во литературата. Но кој е првиот автор со зачуван ракопис кој ја пуштил својата фантазија до неограничени пространства, успевајќи да создаде привлечна приказна која и по толку многу време е релевантна и денес, во новиот милениум? Одговорот е Лукијан од Самосата, кој во вториот век од нашата ера ја напишал „Вистинска приказна“, праќајќи ги читателите дури на Месечината.