ЗА (БЕЗ)СМИСЛАТА НА ГРАНИЦИТЕ

„Сакаме ли поспокоен свет, ќе треба да се научиме на мир себеси. Тоа е најтешката задача!“ („Кон Езерото“, Капка Касабова)

пишува: проф. д-р Ана Витанова-Рингачева (Филолошки факултет, Универзитет „Гоце Делчев“, Штип)

Сеќавањата на минатото, без разлика дали се слушаат како раскажани приказни или како доживеани премрежиња, чувството на припадност го вкоренуваат уште подлабоко. Спомените за животот некогаш стануваат слики коишто човекот засекогаш ги носи со себе, како болен израсток на кожата, кој на ниту еден начин не може да се отстрани. Неговото хируршко, насилно отстранување подразбира крварење и болка, а потем и лузна, длабока до коска. Откорнувањето од домот во суштина значи откорнување од самиот себе, свлекување на кожата и нејзино положување на земјата создателка и хранителка. Кожата ‒ жртвениот подарок за мајката земја, да се услиши и да им прости на оние кои со човечка крв испишувале нови граници на Балканот, а место меѓа, оставале куп човечки коски.

погали ме, погали ме сега:

иако сум несреден, иако сум

смачкан – погали ме сега.

Претпоставувам дека секој читател што ревносно ја следи книжевноста добро знае што претставува НИНовата награда „Роман на годината“, која го прослави 70-иот роденден.  И после сите случувања, реакции и контраверзи во изминатите десетлетија, оваа награда го задржа своето реноме и понатаму претставувајќи репер за квалитетна литература. Од моето скромно следење на наградените романи, во последниве години можев да забележам дека членовите на жирито беа прилично отворени и либерални, неретко наградувајќи романи кои си поигруваат со жанровите, и токму во тој импулс лежи храброста да се препознаат новите тенденции во книжевноста, за разлика од повеќето уредници во домашните издавачки куќи чие чувство не е далекусежно, туку во рамките на очекуваното и најчесто – здодевното. Актуелен добитник на „НИНовата награда“ за книга објавена во 2023 година е писателот Стево Грабовац за романот „По забавата“, во издание на „Имприматур“. Ова е едно од можните доживувања на овој стилски едноставен, но истовремено комплексен концепсиски роман.

Утрово ме дочека веста за заминувањето од овој свет на мојот омилен современ американски писател Пол Остер. Тој беше единствениот автор од другата страна на Атлантикот чии книги ги чекав со голема нетрпеливост. За жал, не на македонски јазик, бидејќи кај нас, ако добро паметам, му се преведени вкупно четири книги, од кои само за едната сум сигурен дека има совршен превод. Со останатите три се обидов, но набргу ги ставив на страна и ги заборавив. А работата добро тргна: „Табернакул“ на македонски јазик ја објави „Њујоршка трилогија“, камен-темелникот во неговиот книжевен опус, но потоа Остер беше заборавен, освен оние неколку неуспешни обиди за кои не сакам да пишувам.