Оваа филмска 2015 година во Македонија, како ретко која досега, ни понуди неколку премиери што ги задоволуваат сите критериуми на квалитетно целовечерно остварување. По филмовите „Медена ноќ“ на Иво Трајков и „Лазар“ на Светозар Ристовски, годината триумфално завршува со првенецот на Даријан Пејовски, „Три дена
во септември“.
Интервју со Вардан Тозија, режисер
– Помина долго време откако на Интернационалниот фестивал на филмска камера „Браќа Манаки”, во рамките на активностите на „Сценаристичкото катче”, ја добивте наградата за развој на сценарио токму за филмот „Безимени“. Каков во меѓувреме беше животот на овој текст, дали можеби учествувате на некои слични настани пред да дојде до моментот на негова финална реализација во оваа, 2015 година?
Вардан Тозија: Сценариото за филмот „Безимени“ (сè уште под работен наслов) имаше долг и напорен, но „школски“ развој. Иницијалниот импулс го доби со учеството на EAVE, каде уште во рана фаза беше ставено „под лупа“ на голема група на интернационални филмски професионалци, пред сè консултанти за сценарио и продуценти. Следуваа уште неколку меѓународни работилници за развој, по што пристигна и валоризација за сработеното преку освоените награди на SEE Cinema Network и споменатото „Сценаристичко катче” во Битола.
И покрај скандалите што го тресеа последното издание на Фестивалот на филмска камера „Браќа Манаки“ во Битола, за терезијата да превагне кон светлата страна на работите се погрижи филмот „Лазар“ на Светозар Ристовски, кој по 11-годишна пауза се враќа на големото платно со уште едно хируршки прецизно сецирање на премрежињата во просечното македонско семејство, како надоврзување на успешниот првенец „Илузија“. Или, пубертетлијата Марко одеднаш станал адолесцентот Лазар, но проблемите и по десет години се истите, неможноста да се побегне од оваа зачмаена средина, а како
единствен авторот на филмот ни ја нуди љубовта, чијашто чистина сепак не е гарант за комплетна исполнетост.
Како “кец на десетка” ми дојде можноста на сребрениот екран да го гледам актуелното остварување на Иво Трајков, “Медена ноќ”, на фестивалот “Браќа Манаки” во Битола, откако пролетта, кога се случи неговата премиера во отворањето на Скопскиот филмски фестивал, не бев во можност тоа да го сторам. Два македонски нови филмови (по премирата на “Лазар”) за само два дена, и тоа не било какви, туку две квалитетни домашни остварувања – полна капа!
Интервју со Ѓорче Ставрески, режисер
Едно од најталентираните имиња меѓу новите македонски филмаџии со сигурност е Ѓорче Ставревски, чие портфолио содржи неколку кратки филмови наградувани на фестивалите ширум светот, по што природно се наметна потребата од снимање прв долгометражен филм. Неговиот работен наслов е „Тајната состојка“, чие сценарио во изминатите месеци имаше забележлив успех на европските фестивали и форуми, добивајќи неколку парични награди. Ѓорче во интервјуто ветува интересен филм, а во што се состои ‘тајната состојка’ на приказната (иако во еден момент тој вели дека ја нема!), останува да проценат гледачите кога филмот следната година ќе се појави на големото платно.
Сè уште добро се сеќавам на една трибина во организација на тогаш Филмскиот фонд, која се одржа во Кинотеката, на која бев и активен соговорник, а на која учествуваше и Антонио Митриќески. Тој тогаш отворено се пожали дека долго време конкурира со квалитетно сценарио потпишано од еден Гордан Михиќ, но Фондот никако да го поддржи. Година ил две подоцна Митриќески доби зелено светло за реализација на овој проект и веќе се наоѓаме во предвечерјето на снимањето на филмот, на конференција за новинарите во Форца, на која дел од изјавите се директно земени, а дел од нив се од пресот.
Утрово на железничката станица во Драчево се случи првата клапа на новиот целовечерен македонски филм, „Три дена во септември“. Филмот е играно деби на режисерот Даријан Пејовски, кого го паметиме по кратките остварувања од изминатите години како „Соба 409“ и делот насловен „Опера“ од омнибусот „Скопје ремикс“.
Даријан Пејовски: Ова е идеја што ја имав од порано. Решивме да напишеме сценарио и тоа некогаш да биде мојот прв дебитантски филм. Со Изи имаме сличен сензибилитет и беше предизвик да седнеме и да направиме еден ваков мал, камерен, се надевам напнат филм. И си реков, е па ваков филм и јас би сакал да гледам од некој дебитант.
Современата епопеја насловена „До балчак“ започнавме да ја третираме во магазинот уште во „Филмополис“ број 394, кога со еден пристоен текст направивме посвета на снимањето на филмот што се одвиваше во Западна Македонија, поради што и не бевме присутни на самото снимање. Текстот одеше вака:
„Новиот македонски филмски проект – долгометражниот игран филм „До балчак – Приказна од дивиот исток“ во режија на Столе Попов и по сценарио на Горан Стефановски, започна со снимање во продукција на „Триангл филм“, во копродукција со „Сектор филм“, „FX3X“ и Македонската радио-телевизија. Проектот е поддржан и финансиран од Владата и од Филмскиот фонд на РМ во програмата за проекти од национален интерес, откако со години не успеа да најде странски копродуцент. Снимањето на филмот го помагаат и министерствата при Владата на Република Македонија, МПЦ – Преспанско-пелагониската и Дебарско-кичевската епархија, „Македонски железници“ и локалните градски самоуправи.
Етапно беше следењето и на снимањето и промоцијата на филмот „Балканот не е мртов“ на Александар Поповски, кое траеше две ипол години. Впрочем, како и приказната за самиот филм. Имено, по разните перипетии на релација Министерство за култура – продукција „Трето око“, сега веќе многу-многу одамна присуствувавме на една ад хок прес-конференција во Друштвото на новинари кај Соборна црква, за да слушнеме дека работата е изгладена и дека „Балканот не е мртов“ ќе се снима со поддршка на Филмскиот фонд. Пар години подоцна сценографијата на Саем е наместена, балдахините се лелеат, анамите се привлечни, а Никола Ристановски полека но сигурно влегува in the mood. Ја посетивме екипата точно на 24 мај 2011 година и во паузите земавме изјави од Александар Поповски, Роберт Насков, Никола Ристановски, Јордан Симонов, Драгана Костадиновска, Фолтин… и сето тоа во „Филмополис“ број 351. Бидејќи слични соговорници имавме и на премиерата на филмот, во интерес на нездодевноста на текстот, во првиот дел презентираме само две воведни изјави на режисерот Поповски, за доловување на атмосферата.
Како и снимањето на филмот на Поповски, „Балканот не е мртов“, и второто играно остварување на Игор Иванов се случуваше во една од халите на Скопскиот саем, каде што во камерна атмосфера исполнета со електрицитет токму за време на присуството на екипата на „Филмополис“, протагонистите во филмот, продуцентот и режисерот се обидуваа да останат ментално „во филм“ за да го истераат планираниот дневен план на снимање во целост. Сето ова го покривме во магазинот со реден број 397, преку чиј текст ги кажуваме речиси сите поединости за филмот. Секако, самиот прилог содржеше и изјави на режисерот Иванов и продуцентот, истовремено и директор на фотографија Томи Салковски, меѓутоа поради некои други настани што следеа, сметавме дека е посоодветно да оди целото интервју со Иванов по премиерата на филмот.
Читај повеќе
